rys historyczny


Rys historyczny Orkiestry Dętej Ochotniczej Straży Pożarnej w Woli Rzędzińskiej

Orkiestra Dęta Ochotniczej Straży Pożarnej w Woli Rzędzińskiej została założona w kwietniu 1968 roku. Było to efektem dwóch sprzyjających okoliczności: podjęcia przez Walne Zebranie uchwały o wznowieniu działalności kulturalnej OSP (na tym polu szczególnie zasłużył się ówczesny Prezes Zarządu OSP dh Józef Kuta), oraz powrotem do Woli Rzędzińskiej z Ziem Zachodnich Stanisława Bałuta, przedwojennego zawodowego muzyka m.in. orkiestry wojskowej 16 Pułku Piechoty w Tarnowie, Orkiestry Dętej Zakładów Azotowych w Tarnowie Mościcach, oraz, już po wojnie, dyrygenta jednej z orkiestr zakładowych na Ziemiach Odzyskanych. Po przejściu na emeryturę postanowił powrócić w rodzinne strony, zaś za posiadane oszczędności zakupił pierwsze instrumenty – kilkanaście pogiętych trąb: kornetów, sakshornów i tub, które wyremontował własnym staraniem i kosztem. Stanisław Bałut nie musiał długo szukać chętnych do przygody z muzyką – już kilka miesięcy później, 21 lipca 1968 roku, Orkiestra pierwszy raz wystąpiła publicznie, dając krótki koncert na uroczystej sesji Gromadzkiej Rady Narodowej w Woli Rzędzińskiej z okazji rocznicy PKWN, odbytej w miejscowej szkole podstawowej, połączonej z obchodami 60-lecia OSP.

Stanisław Bałut bardzo wiele czasu poświęcał początkującym adeptom sztuki muzycznej. Zachowały się zbiory nut, książeczki marszowe pisane przez pierwszego Dyrygenta, wraz z cennymi uwagami technicznymi dopisanymi do utworów. Repertuar Orkiestry był typowy dla tamtych czasów – oprócz obowiązkowych hymnów PRL i ZSRR czy „Międzynarodówki” wojskowe marsze, głównie przedwojenne, ale także utwory rozrywkowe (walce, polki, mazury), oraz, rzecz jasna, pieśni kościelne. Od początku istnienia bowiem Orkiestra była i jest obecna podczas wszystkich większych świąt kościelnych (Boże Narodzenie, Wielkanoc, 3 Maja, Boże Ciało, odpusty, prymicje i inne), zarówno w „swojej”, jak i sąsiednich parafiach (Jodłówka-Wałki, Zaczarnie, Skrzyszów, Tarnów). Próby Orkiestry odbywały się początkowo w domu Dyrygenta, później w starej remizie OSP. W 1975 roku Orkiestra wzięła udział w uroczystościach przekazania DOMU STRAŻAKA w Wierzchosławicach, zaś w 1976 roku w uroczystościach Jubileuszu 100-lecia OSP W Dąbrowie Tarnowskiej.

W połowie lat siedemdziesiątych zmarł Stanisław Bałut i Orkiestra przeżyła swój pierwszy poważny kryzys. Zostali jednak ludzie posiadający już pewne umiejętności muzyczne, a co ważniejsze, ogromną pasję. Dlatego, mimo licznych trudności osobowych i finansowych, w 1978 roku Orkiestra uświetniła Akademię Pierwszomajową połączoną z przekazaniem pawilonu sportowego w Woli Rzędzińskiej dla Ludowego Klubu Sportowego „WOLANIA”, oraz wzięła udział w uroczystościach przekazania Domu Strażaka dla OSP Lipiny. W 1980 roku Orkiestra uczestniczyła w szeregu ważnych imprez i uroczystości. 25 maja wzięła udział w Jubileuszu 100-lecia OSP w Szerzynach, połączonym z przekazaniem Sztandaru, zaś 15 czerwca w przekazaniu Domu Strażaka w Zaczarniu. W tym też roku, 10 października, Orkiestra odprowadziła ma miejsce wiecznego spoczynku długoletniego proboszcza parafii – ks. Mariana Kuchnickiego. W uroczystościach pogrzebowych wzięło udział ponad 80 księży, na czele z ks. Bp Jerzym Ablewiczem.

Rok 1981 to rok znaczącej zmiany dla Orkiestry – jej dyrekcję objął na ponad 10 lata wybitny polski dyrygent, dr Włodzimierz Siedlik, wówczas jeszcze uczeń tarnowskiego Zespołu Szkół Muzycznych. Pod jego kierownictwem Orkiestra przeżyła kolejne lata świetności. Dzięki jego zaangażowaniu udało się przyciągnąć wielu młodych, bardzo zdolnych ludzi z naszej miejscowości. Dość wspomnieć, że jednego roku ponad połowę kandydatów do tarnowskiej SM stanowili członkowie Orkiestry! Już 8 maja OSP wraz z Orkiestrą zorganizowali pod pomnikiem poległych w Woli Rzędzińskiej „Apel Poległych”, w których wzięła udział młodzież szkoły podstawowej nr 1, a 16 maja brała udział w „Apelu Poległych” przy pomniku w Pogórskiej Woli. Tego samego dnia Orkiestra wzięła udział w pogrzebie „Członka Honorowego” OSP Franciszka Barwacza. 7 czerwca uczestniczyliśmy w uroczystej Mszy Świętej Polowej odprawianej na boisku sportowym, następnie w akademii z okazji „Święta Ludowego”, a dzień później w kaplicy w Woli Rzędzińskiej podczas uroczystości poświęcenia sztandaru Szkoły Podstawowej Nr 2. 20 sierpnia Orkiestra brała udział w pogrzebie zasłużonego strażaka dh Karola Barwacza, a 23 sierpnia w uroczystości poświęcenia kościoła w Jodłowce – Wałkach, którego dokonał ks. Bp Jerzy Ablewicz. Również w następnym roku Orkiestra wzięła udział w „Apelu Poległych” w Woli Rzędzińskiej, zaś w nocy z 7 na 8 września uczestniczyła w uroczystym czuwaniu na placu katedralnym w Tarnowie, poprzedzającym nawiedzenie Diecezji Tarnowskiej przez obraz Matki Bożej Częstochowskiej. W 1983 roku Orkiestra, wspólnie z OSP, świętowała jubileusz 75-lecia działalności straży pożarnej w Woli Rzędzińskiej, a także uczestniczyła w wielu imprezach, m.in. wręczenia Sztandaru OSP Zgłobice (15 maja), Gminnych Dożynkach (10 września), poświęcenia i wręczenia Sztandaru OSP Śmigno (18 września). Pożegnała także dh Franciszka Witka (19 lipca). W roku 1984 Orkiestra grała m.in. podczas wręczenia Sztandaru Szkole Podstawowej nr 2 (9 maja), uroczystej mszy świętej odprawianej na placu budowy drugiego kościoła parafialnego (8 lipca) oraz pogrzebu byłego naczelnika OSP Jana Kokoszki, zaś rok późnej w trakcie gminnych uroczystości Dnia Strażaka i Święta Ludowego (26 maja) oraz wmurowania kamienia węgielnego pod budowę nowego kościoła w Woli Rzędzińskiej.

Kolejnym przełomowym momentem w historii Orkiestry był rok 1986. Jesienią, w związku z rozbiórką starej remizy OSP, Orkiestra została przeniesiona do domu parafialnego w Woli Rzędzińskiej, na kilka lat stając się de facto orkiestrą parafialną, chociaż cały czas funkcjonującą organizacyjnie w OSP. W tym okresie działalność Orkiestry związana była głównie ze świętami kościelnymi, nie tylko w parafii. Część członków równolegle grała w działającym w tych latach zespole instrumentalnym, współpracującym z chórami działającymi w Woli Rzędzińskiej: szkolnym „Campanella” i „Cantus”. Po oddaniu do użytku nowej remizy w 1992 roku, Orkiestra powróciła do OSP, otrzymując dużą, wygodną salę z zapleczem magazynowym. Dzięki staraniu Dyrygenta Siedlika oraz przychylności władz gminy Tarnów, udało się dobrze, jak na tamte czasy, doposażyć Orkiestrę. Zakupione zostały instrumenty muzyczne domu kultury „Mors” w Dębicy, wcześniej użyczone Orkiestrze dzięki współpracy Dyrygenta Siedlika i jego chóru „Cantus” z dębickim „Morsem”, oraz umundurowanie i materiał nutowy zlikwidowanej zakładowej orkiestry dętej „Igloopol” Dębica. Część tych instrumentów nadal służy obecnym członkom Orkiestry.

W połowie lat dziewięćdziesiątych Włodzimierz Siedlik, z uwagi na zwiększające się obowiązki zawodowe w Krakowie, złożył dymisję i jednocześnie zapewnił Orkiestrze innego dyrygenta, mgra Stanisława Świerka, nauczyciela i dyrektora Szkoły Muzycznej w Dębicy, który z Orkiestrą współpracował do 2000 roku. I tak w 1996 roku występowaliśmy na Gminnych Uroczystościach PSL w Woli Rzędzińskiej, podczas których odbyły się Gminne Zawody Pożarnicze MDP (26 maja), w Tarnowie z okazji „Dnia Dziecka” (1 czerwca), Gminnych Dożynkach w Koszycach Małych (8 września), a 30 listopada w Mościckiej Fundacji Kultury w Tarnowie Orkiestra wykonała specjalny koncert podczas akademii z okazji Jubileuszu 75-lecia Związku OSP RP. W 1997 roku nasza Orkiestra wzięła udział w uroczystym koncercie z okazji 200 rocznicy Mazurka Dąbrowskiego, który odbył się na Placu Marszałka Piłsudskiego w Warszawie, i jednocześnie stał się okazją do pobicia rekordu Guinessa na największą liczbę muzyków grających pod jedną batutą. Rok później, w 1998 roku, Orkiestra przeżywała jubileusz 30-lecia, połączony z obchodami 90-lecia OSP. Uroczysty jubileusz odbył się 17 maja, i był okazją do nadania OSP nowego sztandaru oraz odznaczenia wielu członków Orkiestry. 1 lipca tego roku Orkiestra po raz pierwszy wzięła udział w inauguracji Wielkiego Odpustu Tuchowskiego. Od tego czasu w uroczystości tej uczestniczymy co roku. Dzięki pracy Dyrygenta Świerka możliwe było znaczące poszerzenie repertuaru Orkiestry, co zaowocowało również zwiększeniem liczby występów – w 1998 roku Orkiestra dała 23 koncerty, a w 1999 roku – 18 (w tym podczas przekazania OSP nowego samochodu Lublin II).

Po odejściu mgra Świerka pałeczkę dyrygencką objął na krótko jeden z członków Orkiestry – Antoni Tutaj, a następnie, w 2001 roku Stanisław Zając. Mimo tych przejściowych trudności w 2000 roku Orkiestra występowała publicznie 22 razy, a w 2001 roku – aż 26 razy. Od 2000 roku, czyli od początku powstania tej inicjatywy, regularnie uczestniczymy w koncercie na wadowickim rynku w rocznicę urodzin Papieża Jana Pawła II. Każdego 18 maja Orkiestry OSP z całej Polski zbierają się w rodzinnym mieście Papieża, by wyrazić swoje oddanie, a po jego śmierci w 2005 – by złożyć hołd Wielkiemu Polakowi. W 2001 roku diecezja tarnowska obchodziła nawiedzenie kopii Obrazu Jasnogórskiego, podczas którego Orkiestra wielokrotnie występowała, nie tylko w „swojej” parafii, ale i w całej okolicy.

Od połowy 2002 roku Orkiestra przeżywała poważne trudności osobowe i finansowe, a zespół stopniowo się rozpadał. W obliczu groźby likwidacji Orkiestry, pod koniec 2003 roku podjęto rozmowy z mieszkańcem Woli Rzędzińskiej, bratankiem założyciela Orkiestry i ówczesnym dyrygentem Orkiestry OSP Szczucin – Józefem Bałutem. Po ustąpieniu Stanisława Zająca w zimie 2003 roku, Józef Bałut objął upadającą Orkiestrę, której stan osobowy i rzeczowy był bardzo skromny. Pomimo tego, już w czerwcu Orkiestrze udało się wystąpić w I Powiatowym Konkursie Orkiestr Dętych Powiatu Tarnowskiego w Tuchowie. Od wakacji 2004 roku, z inicjatywy osób stanowiących obecny Zarząd Orkiestry, to jest: Prezesa Marcina Rzońcy, Dyrygenta Józefa Bałuta, Skarbnika Bernarda Żmudy, Sekretarza Bartłomieja Czarnika i przy wsparciu ówczesnego Prezesa OSP Andrzeja Kuty, podjęto działania zmierzające do powołania i zarejestrowania Stowarzyszenia Orkiestra Dęta Ochotniczej Straży Pożarnej w Woli Rzędzińskiej. Projekt ten, pomimo wielu trudności, dzięki ogromnemu zaangażowaniu Zarządu, a zwłaszcza Prezesa Marcina Rzońcy, udało się pomyślnie sfinalizować, i od 15 grudnia 2004 roku nasza Orkiestra działa w zorganizowanych ramach prawnych. Jak się wkrótce okazało, była to doskonała decyzja, i od tego czasu Orkiestra przeżywa najlepsze lata swojej świetności w całej 40-letniej historii. Już w połowie 2005 roku liczba członków Orkiestry podwoiła się (z 11 do 23 osób), wśród których znaczą część (prawie połowę) stanowiły dzieci szkolne. Bardzo szybko udało się przełamać obiegową opinię, że orkiestry strażackie są zapleczem dla emerytowanych członków OSP, z marnym poziomem artystycznym. Nasze działania zostały zauważone i docenione – już w 2005 r. odnieśliśmy bezprecedensowy sukces w postaci zaproszenia Stowarzyszenia do partnerstwa w realizacji programu „Równać Szanse” – projekty modelowe (tylko 20 w całej Polsce!). Projekt ten realizowany był przy udziale tarnowskiego oddziału Polskiego Stowarzyszenia Psychologów Praktyków (prezes Stanisław Stach) i Gimnazjum Nr 1 im. Ks. W. Kowalczyka w Woli Rzędzińskiej (dyrektor Józef Lazarowicz). Środki finansowe, w wysokości czterdziestu tysięcy złotych, przekazane zostały z Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności i Polskiej Fundacji Dzieci i Młodzieży (wydana została m.in. publikacja podsumowująca projekt). Ten niewątpliwy sukces dał nam bardzo wiele doświadczenia i zachęcił do dalszego działania. Podejmujemy szereg inicjatyw zmierzających do aktywizacji społeczności lokalnych, szczególnie młodzieży szkolnej (która nadal stanowi znaczącą, wynoszącą niemal połowę część składu osobowego Orkiestry). W tym samym 2005 roku uczestniczyliśmy w II Ogólnopolskiej Pielgrzymce Strażaków na Jasną Górę (4 maja), oraz w II Powiatowym Konkursie Orkiestr Dętych Powiatu Tarnowskiego w Tuchowie, a łącznie w 2005 roku daliśmy 34 publiczne występy.

W 2006 roku, dzięki osobistemu zaangażowaniu obecnego wójta Grzegorza Kozioła, po raz pierwszy otrzymaliśmy dotację Urzędu Gminy Tarnów na naszą działalność artystyczną i wychowawczą. Dzięki zapewnieniu stałego i pewnego corocznego źródła finansowania mogliśmy zrealizować wiele niezbędnych inwestycji: do końca 2006 roku udało się całkowicie odnowić umundurowanie Orkiestry (ponad czterdzieści kompletów strojów letnich i zimowych, z których część uzyskana została jako coroczne dotacje Zarządu Głównego Związku OSP RP w uznaniu działalności Orkiestry), wyremontować część posiadanych instrumentów, a także stopniowo dokonywać zakupu nowych (do tej pory udało się zakupić ponad 15 nowych instrumentów segmentu premium, renomowanych firm amerykańskich). Dzięki zrozumieniu władz naszej gminy proces ten trwa nadal i mamy nadzieję, że już wkrótce wszyscy członkowie używać będą nowych, profesjonalnych instrumentów muzycznych. Jednakże inwestycje te nie byłyby zrealizowane, gdyby nie ciągle wzrastająca liczba członków Orkiestry, a także, co zrozumiałe, ciągłe i znaczące podnoszenie poziomu artystycznego. Z dumą możemy powiedzieć, że prawie co drugi członek naszej Orkiestry jest absolwentem albo uczniem szkoły muzycznej, obecni są także nauczyciele muzyki oraz studenci akademii muzycznych. To przekłada się także na liczbę i rangę obsługiwanych przez nas imprez. W 2006 roku daliśmy 30 koncertów, w tym podczas IV Powiatowego Przeglądu Orkiestr Dętych w Zakliczynie, gdzie zajęliśmy IV miejsce, a w 2007 roku występowaliśmy publicznie 34 razy. Rok 2007 był rokiem wielu sukcesów Orkiestry. Otrzymaliśmy nagrodę za najlepszą interpretację utworu polskiego kompozytora podczas Wojnickich Konfrontacji Muzycznych, koncertowaliśmy na Finale Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy i II Zjeździe Ann w Moszczenicy. Udało się zorganizować grupę cheerleaderek, którą stanowiło 12 dziewcząt z Gimnazjum Nr 1 w Woli Rzędzińskiej. Grupa, która uległa częściowemu osłabieniu po wakacjach, obecnie została reaktywowana i mamy nadzieję, że już na stałe wpisze się w działalność naszej Orkiestry. We wrześniu, wspólnie z Orkiestrą OSP Szczucin, z którą współpracujemy od wielu lat, koncertowaliśmy w Budapeszcie (Węgry) podczas Festiwalu Winobrania Krepuska-Szureti Wigadalom (27-30 września), na zaproszenie Mera Budapesztu i dzięki pomocy finansowej Starostwa Powiatowego w Dąbrowie Tarnowskiej.

W ciągu czterdziestoletniej historii naszej Orkiestry jej członkami było ponad 120 osób. Wielu z nich odeszło już na zawsze. Tak długa i bogata tradycja zobowiązuje. Świadomi naszego dziedzictwa, ale i w poczuciu odpowiedzialności za nasze działania, ciągle pragniemy się rozwijać i podejmować nowe wyzwania. Nie boimy się ciężkiej i systematycznej pracy. Prowadzimy szereg działań edukacyjnych i społecznych, zapewniamy kulturalną i zorganizowaną rozrywkę mieszkańcom naszej gminy, głównie młodzieży, dbamy o wszechstronny rozwój społeczny lokalnych zbiorowości. Jesteśmy otwarci na wieloraką współpracę. To, co robimy, daje nam wiele radości. To nasza pasja. Wszystkich, którzy myślą podobnie, którym nie jest obojętne to, co się dzieje na naszym podwórku, w naszej „małej ojczyźnie”, serdecznie zapraszamy!

Wola Rzędzińska, kwiecień 2008 roku

Prezes Zarządu Marcin Rzońca